لە ساتی جێنشینبوونی مرۆڤ لەسەر زەوی و فەرمانڕەوایی هەندێكیان بەسەر هەندێكی تریانەوە، جا لە چوارچێوەی سیستمێكی رێكخراودا بووبێت یان نەریت یاخۆ دەرئەنجامی هێز و توانا، نەگۆڕێك لە گۆڕێدا هەبووە و هەیه، كە هیچ كات سروشتی مرۆڤبوون دانەڕناوە لە فەرمانڕەوا، ئەگەرچی لە زۆر سات و شوێندا و لە چەندان قۆناغی جیاجیادا بانگەشەی نوێنەرایەتیكردنی خوداوەند بەشێوەی جیاواز كراوە. كەواتە ناكرێت لە چوارچێوەی سروشتی مرۆڤبوون، ئەگەری نەخۆشی و پەككەوتنی جەستەیی و دەروونی، تا ئاستی مردن بەدوور بزانرێت و ئامادەسازی پێشكاتی بۆ نەكرێت.
لە رێكخستنی دەستووریدا كە پێوەندارە بە دەسەڵاتە گشتییەكانی دەوڵەت و خۆی دەبینێتەوە لە دامەزراوە باڵاكانی یاسادانان و جێبەجێكردن و دادوەری، ئاماژەی روون دەبینرێت بۆ چارەی ئەگەری روودانی حاڵەتی بۆشایی لە سەرۆك، یان بەڕێوەبەرانی ئەو دامەزراوانە، بەتایبەتی لە دەسەڵاتی جێبەجێكردندا.
تایبەتمەندیی دەسەڵاتی جێبەجێكردن لە به گرنگترینی حاڵەتی بۆشایی یان چۆڵبوونی سەرۆك یان بەڕێوەبردنی باڵای دەسەڵاتەكە، لەوەدا خۆی دەبینێتەوە كە دوو پێگەی گرنگ لەخۆ دەگرێت، لە هیچ یەكێكیاندا ئەگەری چۆڵبوون یان بۆشایی لە پۆستەكەدا قبووڵكراو نییە.
یەكەمیان: سەرۆكایەتیكردنی دەوڵەت لە تەواوی سیستمە سیاسییەكانی دنیا، بە سەرۆكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن سپێراوە. واتە ئەگەر سەرۆكی دەسەڵاتی یاسادانان بۆشایی تێبكەوێت، واتە بۆشایی لە سەرۆكی دەوڵەت و نوێنەری سەروەری دەوڵەتدا دێتە ئاراوه، ئەم حاڵەتەیش بنەمای بەردەوامیی دەسەڵاتی جێبەجێكردن (مبدأ استمراریە السلگە التنفیژیە)ی لێ دێتە كایەوە.
دووەمیان: دەسەڵاتی جێبەجێكردن ئەركی پێشكەشكردنی خزمەت و بەدیهێنانی بەرژەوەندی گشتی لە بەڕێوەبەردنی دەزگا جێبەجێكارییە پێوەندارەكان، پێداویستییەكانی هاووڵاتییانی لە ئەستۆدایە و ناكرێ بۆ ساتێكیش لە بچووكترین فەرمانبەر تا باڵاترین پۆستی جێبەجێكاری كە سەرۆكی دەوڵەته، لە بۆشاییدا بێت. ئەم حاڵەتە بەرجەستەكردنی بنەمای بەردەوامی بەڕێوەبردنی دامەزراوە گشتییەكان (مبدأ استمرار سیر انتڤام المرافق العامە)ی لێ دەكەوێـتەوە.
ئەگەر سەیری رێكخستنی دەستووری دەوڵەتان بكەین، بە دیاریكراوی لە چارەكردنی پڕكردنەوەی ئەگەری بۆشایی لە پۆستە باڵاكانی دەسەڵاتی جێبەجێكردن و بەتایبەتی سەرۆكی دەسەڵاتەكه، چەندان تیۆر و چارەسازییان خستووەتە بەردەم، وەك كاراكردنی تیۆرەكانی (الوكالە، النیابە، الحلول، التفویچ)، واتە جێگرتنەوە یان شوێنگرتنەوەی كەسێك لە پۆستێكی دیاریكراودا بە حوكمی رێسایەكی دەستووریی یان یاسایی، بۆ ئەو پۆستەی كە بۆشایی تێدەكەوێت، یا چۆڵ دەبێت، یاخۆ سەرۆك خۆی رێ بە جێگر یان پۆستێكی دیاریكراوی دامەزراوەیەكی تری دەوڵەت دەدات شوێنی بگرێتەوە و پیادەی تایبەتكارییەكانی بكات. وەك ئەوەی لە چەند رۆژی پێشوودا لە ئەمەریكا بینرا، كاتێك سەرۆك (بایدن) لە حاڵەتی بێهۆشكردنیدا بۆ پشكنینی تەندروستی، دەسەڵاتەكانی بەخشییە جێگرەكەی.
ئەمە لە كاتێكدا بەپێی دەستووری ئەمەریكا لە خاڵی (6)ی بڕگەی یەكەمی مادەی دووەم، جێگری سەرۆك لە حاڵەتەكانی (لەكار لادان، مردن، دەست لەكاركێشانەوە، پەككەوتنی جەستەیی) شوێنگرەوەی سەرۆك دەبێت، تا ئەو هۆكارە نامێنێت كە دەبێتە هۆی دەستبەكاربوونی جێگر وەك سەرۆك یان هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێ.
لە رێكخستنی دەستووریی بەركار لە عێراق، لەبارەی بۆشایی لە سەرۆكی هەردوو بەشی دەسەڵاتی جێبەجێكردن (سەرۆكی كۆمار، سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیران)، لە مادەی (75) بۆ سەرۆك كۆمار دوو حاڵەتی ئاماژە پێ كردووە (غیاب الرئیس و خلو منصب الرئیس)، واتە كاتێك سەرۆك ئامادە نابێت یاخۆ كاتێك پۆستی سەرۆك كۆمار چۆڵ دەبێت، جا هۆكارەكەی هەرچی بێت و لە هەردوو حاڵەتەكەدا (جێگری سەرۆكی كۆمار) جێی دەگرێتەوە و تایبەتەكارییەكانی وەك سەرۆكی كۆمار پێڕەو دەكات، بەڵام پێویستە لە ماوەی (30) رۆژدا ئەنجوومەنی نوێنەران سەرۆكێكی نوێ هەڵبژێرن. ئەگەر سەرۆكی كۆمار جێگری نەبوو، ئەوا سەرۆك ئەنجوومەنی نوێنەران بەم كارە رادەسپێرێت بۆ ماوەی (30) رۆژ تا هەڵبژاردنی سەرۆكی نوێی كۆمار.
رێپێدراو نییە پۆستی سەرۆكی كۆمار لە چۆڵبووندا بێت
بەڵام لە هیچ حاڵەتێكدا رێپێدراو نییە پۆستی سەرۆكی كۆمار لە چۆڵبووندا بێت، تەنانەت ئەگەر ماوەی سەرۆكایەتیشی كۆتایی هاتبێت، بەڵكو پێویستە بەردەوام بێت لەكار و پێڕەو‌كردنی تایبەتكارییەكانی، تا هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێ.
لەبارەی سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیرانیش لە مادەی (81)ی دەستووری 2005 هاتووە كە سەرۆك كۆمار، جێگرەوەی سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیران دەبێت لە حاڵەتێكدا كە پۆستەكە چۆڵ بوو، بە هەر هۆكارێك.
ئەوەی جێی ئاماژەپێكردن و وەبیرهێنانەوەی ئامادەكارانی دەستووری هەرێمی كوردستانە، بنەمای بەردەوامی دەسەڵاتی جێبەجێكردن رەچاو بكەن، وەك دامەزراوە و پۆستی سەرۆكایەتیكردنی دەسەڵاتەكەیش، بوارێك نەڕەخسێنن لێكدانەوەی چۆڵبوون یان بۆشایی لە هیچ یەكێك لە سەرۆكایەتیی هەرێم و ئەنجوومەنی وەزیران بكەوێتەوە،، بەڵكو وردەكاریی پێویست بكەن بۆ ئامادە نەبوون و چۆڵبوونی پۆستەكە، لەبەرئەوەی دوو حاڵەتی جیاوازن و دەرئەنجام و لێكەوتەی جیاوازیان لێ دەكەوێتەوە.