كتێبێكی گرنگ لەسەر فكری ئۆجەلان و پەكەكە بە زمانی ئینگلیزی بڵاو دەكرێتەوە، لەو كتێبەدا باس لەوە دەكرێت پەكەكە جگە لە دروشم، هیچ كات گوتاری سەربەخۆی كوردستانی نەبووە، تەنانەت پەكەكە و ئۆجەلان خزمەتی زۆری بیری كەمالیزمیان كردووە. "وشە" گفتوگۆیەكی كورتی لەگەڵ یەك لە نووسەرانی كتێبەكە ئەنجام دا.
بۆچی كتێبەكەتان "پارادۆكسی بێدەوڵەتی كورد، كۆنفێدرالیزمی ئۆجەلان و ستراتیجییەكانی بەتوركیاییكردن"، كە گوتارێكە روو بە ناوخۆی كورد و كوردستان بەڵام بەزمانی كوردی نەتاننووسی، ئەو كتێبە چۆن بناسێنین بەخوێنەری كورد؟
كەمال سولەیمانی: ئەو كارە درێژەی كارێكە لە چوار ساڵ لەمەوپێش لەگەڵ بەهرۆزی شوجاعی دەستمان پێ كردووە، ئەم كتێبە جیاوازی لەگەڵ كارەكانی رابردوومان هەیە، جیاوازییەكەش ئەوەیە ئێمە خوێندنەوەیەكی جیامان بۆ پەكەكە كردووە، جیا لە هەموو ئەو خوێندنەوانەی لەم ساڵانە بۆ ئەو رەوتە و ئۆجەلان كراوە، لەو كتێبەدا باسی پڕۆژە و فكری پەكەكەمان كردووە، باسی پڕۆژەی فكری ئۆجەلانمان لە چەندان قۆناغ كردووە، لە بەشی یەكەمی كتێبەكەدا ئەوان سەلماندووە كە هیچ كات لە دروستبوونیەوە تا ئێستە، پەكەكە و ئۆجەلان پڕۆژەی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردییان نەبووە.
بەڵام گوتاری پەكەكە لە دەرەوە هەمیشە باسی سەربەخۆی كوردستانی كردووە، بەڵام لە كردار و فكریاندا لە پێش گیرانی ئۆجەلانیش، یەك گوتاری روونیان لەسەر سەربەخۆی كوردستان نەبووە. پڕۆژەی ئۆجەلان و ئایدۆلۆجیاكەی هەڵسوكەوتێكە لەگەڵ كەمالیزم نزیكە و هەڵسوكەوتێكە هەمیشە لەناو گوتاری كەمالیزمدا بوون، ئۆجەلانیش خۆی لە كتێبێكدا كە ساڵی 2003 نووسیویەتی، باسی كردووە و دەڵێت: پرسی سەربەخۆی كوردستان هیچ كات پرسی پەكەكە نەبووە، ئەو پرسەش لە پرسە ستراتیجییەكانی پەكەكەش نەبووە، لە ساڵی 1989شەوە ئۆجەلان لەوكاتەوە باسی چارەسەرێكی توركی بۆ دۆزی كورد لە باكور دەكات.
لە بەشێكی تری كتێبەكەدا باس لە چوارچێوە و مانای كۆنفیدراڵیزم و دیموكراتیكی ئۆجەلان دەكەین، كە لێرەدا بەشێوەیەكی سەرەكی پشت بەدوو بەڵگەی سەرەكی دەبەستین، یەكێكیان پەیماننامەی كەجەكە و ئەوی تریان خودی ئەو دانیشتن و نووسینانەی ئیمراڵین، ئەوانە دەسەلمێنن هیچیان پێوەندیان بە ئۆجەلانەوە نییە و هی ئەو نین، لەوێدا باسی دەكەین كە دەردەكەوێت پڕۆژەی كۆنفیدراڵیزمی دیموكراتیك دوو لایەنی هەیە، لەلایەك لە ناوخۆدا بەتوركیكردنی دۆزی كوردە، لە دەرەوەش هەوڵێكە بۆ گەڕانەوەی باشوور و رۆژئاوای كوردستان بۆ توركیا لە چوارچێوەی میساقی میلی توركیا، ئەوەش زۆرتر لەناو كورد لە چوارچێوەی پڕۆژەی كۆنگرەی نەتەوەی كورد باس دەكرێت، ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەو خزمەتەیە. لە بەشێكی تری كتێبەكە بەدرێژی باسی میساقی ملیی توركی لە ساڵی 1920 لە پەرلەمانی توركیا هاتووەتە گۆڕێ و دەركەوتووە و باسی ئەو تێڕوانینە دەكەین لەسەر دۆزی كورد.
لەسێ فەسڵی تری كتێبەكە باسی سیاسەتی زمانییە، لەوێش باس لەوە دەكەین لە حاڵێكدا ئۆجەلان كە دەڵێت: پڕۆژەكەی دژ بەدەوڵەت نەتەوەیە، بەڵام دەبینین لەناو هەموو ئەو نووسینانەدا بەشێوەیەكی رژد، هیچ كێشەیەكی لەگەڵ دەوڵەت نەتەوەی غەیرە كورد نییە، بەڵكو دەڵێـت، ئەوانەی دەم لە باسی دەوڵەتی بێ دیموكراسی دەدەن ئەوانە هەلپەرستن، بەهیچ شێوەیەك دیموكراسی بێ دەوڵەت مومكین نییە، بەڵكو دەشڵێت، پڕۆژەی كۆنفیدراڵیزمی ئۆجەلان، هەوڵێكە دەیەوێت پێش لەو هەوڵانە بگرێت كە لە باشووری كوردستان هەن، دەرفەت نەدا كورد لە باكور داوای زمانی فەرمی بكات و بەدوای پرسەكەیەوە رژد بێت، هاوكات ئۆجەلان پێی وایە تەواوی مافی نەتەوەخوازی كوردیی وەك شتێكی دەستكردی یەهوودی و ئیسرائیلی دەناسێنێت، ئەوە لە كاتێكدا هەموو ئەو یاسایانەی لە توركیا لەم 100 ساڵەدا دژی كورد دەركراون و زمانی كوردی بە فەرمی قەدەغە كردووە، ئۆجەلان لە بەرانبەریاندا دەڵێت: هەموو ئەوانە بەڕەوا دەناسێنین، لە هیچ شوێنێكدا داوای بەفەرمی ناساندنی زمانی كوردی ناكات، بەڵام دەڵێت: وا باشە دەوڵەت لێ بگەڕێت خەڵك بەزمانی خۆیان قسە بكەن. تەنانەت لە بواری خوێندن بەزمانی كوردی دەڵێت: ئەوە هەڵەیەكی گرنگە.
كتێبی "پارادۆكسی بێدەوڵەتی كورد"، كۆنفێدرالیزمی ئۆجەلان و ستراتیجییەكانی بە توركیاییكردن" (The Kurdish Paradox of Statelessness: Öcalan's Confederalism and Turkeyification Strategies ) لە نووسینی كەمال سولەیمانی و بێهروزی شوجاعییە، هەفتەیەك پێش ئێستە لەلایەن چاپخانەی بە ناوبانگی پاڵگرەیڤ بڵاو كرایەوە. ئەو كتێبە كە ساڵێك پێش ئێستە نووسراوە، پێشانی دەدات كە ڕاستییەكەی پڕۆژەی ئۆجەلان نە دیموكراتیكە و نە كۆنفێدراڵیست، بەڵكو جۆرێكی ترە لە هەوڵی بە تورككردنی كورد كە تەنیا جیاوازییەكەی لەگەڵ پڕۆژەی دەوڵەتی تورك، بە تورككردنێكی خۆبەخشانەی كوردە. بۆیە ساڵێك پێش هاتنی دواین پەیامی ئۆجەلان و دژایەتیی ناوبراو لەگەڵ هەر جۆرە مافخوازییەكی كولتووری و زمانی كوردیش، ئەو كتێبە دەیسەلمێنێ كە لە ٢٠٠٥وە تا ئێستە ئەمە ڕێك پڕۆژەی ئۆجەلان بووە، بۆیە لەسەر بەرگی كتێبەكەدا هاتووە كە:
ئەم كتێبە بەشێوەیەكی ڕەخنەگرانە كاریگەرییە تیۆریك و پراكتیكییەكانی پڕۆژەی "كۆنفێدراڵیزمی دیموكراتی"ی ئۆجەلان، كە لە ساڵی ٢٠٠٥ هاتە كایەوە تاوتوێ دەكات. سەرەڕای ئەوەی كە پڕۆژەی ئۆجەلان بەڕواڵەت بانگەشەی تێپەڕاندنی مۆدێلی دەوڵەت- نەتەوەی دەكرد، هیچ ئاڵنگارییەكی دژ بە پێكهاتە كۆلۆنیالیستییەكانی دەوڵەتەكانی تورك، فارس و عەرەب ناكات و تەنانەت ڕەوایی دەدات بە مەیلی تواندنەوە و جینۆسایدی كورد لەلایەن ئەو دەوڵەتانەوە. لە پڕۆژەی ئۆجەلاندا هیچ هەوڵێك بۆ مسۆگەركردنی خۆبەڕێوەبەریی كوردی و تەنانەت پاراستنی مافە زمانی و كولتووری و پەروەردە بە زمانی دایكیش بۆ كورد نییە. بۆیە ئەم توێژینەوەیە بەشێوەیەكی زۆر، بنەڕەتی پارادۆكس و تەزادەكانی پڕۆژەی ئۆجەلان دەخاتە ڕوو، ڕەخنەی هەمەلایەنە لە ئایدۆلۆجیای ئۆجەلان دەگرێت و پێشان دەدات كە كەمترین مافی كوردیش مسۆگەر و گرەنتی ناكات.
بە سوودوەرگرتن لە نووسینە توركییەكانی ئۆجەلان، ئەم كتێبە چالێنج و ئاڵنگاریی توێژینەوە باوەكان لەبارەی ئۆجەلان دەكات كە زۆرتر پشتیان بە وەرگێڕانی هەڵبژێردراو و لێكدانەوەی لایەنگرانەی ڕێكخراوی پەكەكە.