پێوەندیی بەهێزكردنی مێشك و رۆژوو چییە؟ پزیشكێك وەڵام دەداتەوە

د.محەمەد میرزا بە "وشە"ی گوت، مانگی رەمەزان چەند كاریگەرییەكی تەندروستیی لەسەر لەشی مرۆڤ هەیە، بۆ رۆژووانان كە پێویستە ئاگەدار بن. 

زۆر كەس هەوڵ دەدەن دەرفەتی بەڕۆژووبوون بقۆزنەوە بۆ ئەوەی بڕێك كێشیان دابەزێنن، بەڵام توێژینەوەیەكی ئەم دواییە سەلماندوویەتی، ڕۆژوو كاریگەریی لەسەر ئاستی چەورییەكانیش دەبێت و دەبێتە هۆی دابەزینی ئاستی كۆلیسترۆڵ لە خوێندا، ئەمەش یارمەتی كەمكردنەوەی مەترسیی جەڵتەی دڵ و جەڵتەی مێشك و نەخۆشیەكانی تر دەدات.

بەڕۆژووبوون لە مانگی ڕەمەزاندا وەرچەرخانێكی گرنگ و ئەرێنی لە ژیانی كەسی بەڕۆژوو و تەندروستیی كۆئەندامی هەرسەكەیدا نیشان دەدات، بەوپێیەی جەستە ڕاهاتووە بە خواردنی بڕێكی كەمتر لە خۆراك، دەرفەت دەدات بە كۆئەندامی هەرس بۆ پشوودان و دەبێتە هۆی بچووك بوونەوەی وردە وردەی قەبارەی گەدە و كەمبوونەوەی ئارەزووی خواردن، هەروەها دەتوانێت ئەنجامێكی باشتری هەبێت لەچاو كاریگەرترین جۆرەكانی خۆراك.

ڕۆژوو یارمەتیدەرە لە خواردنی یەدەگی چەوری و لەش پاك دەكاتەوە لە ژەهرە زیانبەخشەكان، كە دەكرێت لە كەڵەكەبوونی چەوریدا هەبن، بەم شێوەیە جەستە بەشێوەیەكی سروشتی دەست دەكات بە ڕزگاربوون لە ژەهرەكان لە ئەنجامی گۆڕانكاری لە كاركردنی كۆئەندامی هەرس بەدرێژایی مانگەكە، ئەمەش دەرفەت دەدات بە رۆژووەوان كە دوای ڕەمەزان بەردەوام بێت لە پەیڕەوكردنی شێوازی ژیانی تەندروست.

بەڕۆژووبوون ڕێگەیەكی كاریگەرە بۆ بارگاویكردنەوەی مێشك و پەرەپێدانی گەشەكردن و گەشەكردنی خانە نوێیەكانی مێشك و تیژكردنەوەی توانای وەڵامدانەوەی زانیارییەكانی جیهانی دەوروبەر. هەروەها توێژینەوەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە بەڕۆژووبوون وا دەكات مێشك زیاتر بەرگەی فشاری دەروونی بگرێت و خۆی لەگەڵ گۆڕانكاریدا بگونجێنێت، هەروەها دەتوانێت باری دەروونی و بیرەوەری و توانای فێربوون باشتر بكات.

جگە لە سوودە سروشتییەكانی مانگی ڕەمەزان، گرنگە خۆت پراكتیزە تەندروستەكان بگریتە بەر، شكاندنی ڕۆژووەكەت بە سێ خورما و ئاو، وزە و شێدارییەكی خێرا بە لەشت دەبەخشێت پێش ژەمە سەرەكییەكانت. شۆربای سووك هەڵبژاردەیەكی زۆر باشە بۆ دەست پێ كردنی نانی بەیانی سەرەكیت، چونكە یارمەتیت دەدات شێدار بیت. خواردنە قورس و چەور و سووركراوەكان كەم بكەرەوە، هەروەها خواردنی خوێ و شەكردار، و هەوڵ بدە ماسی و گۆشتى بێ چەوری، دانەوێڵەی تەواو یان برنجی قاوەیی، مەعكەرۆنی بخۆیت، لەگەڵ ئەوەشدا سەوزە بخەرە ناو خواردنەكەتەوە، لەبیرت بێت ڤیتامینەكانی وەك ڤیتامین C و ڤیتامین D لەپێشینەدا دابنێیت بۆ ئەوەی كەمی نەبێت. لەكاتی خواردندا كاتت بۆ تەرخان بكە، چاودێری بەشەكانی بكە بۆ ئەوەی یارمەتی هەرسكردن بدات و ڕێگری لە زیادبوونی كێشت بكات.

ژەمی پارشێو گرنگترین ژەمی ڕۆژی ڕۆژووەوانە، بۆیە پێویستە هاوسەنگ بێت و خۆراكی دەوڵەمەند بە مادە خۆراكییەكان لەخۆ بگرێت، وەكو وەرزێڕ، پەنیر، لابنە، میوە و سەوزە. ئەو خۆراكانەی كەم گلایسیمیكن، وەكو وەرزێڕ، كینۆا، نانی دانەوێڵەیی، ماست و هوموس، هەڵبژاردەیەكی باشن، چونكە بەدرێژایی ڕۆژ بە هێواشی وزە دەبەخشن. هەروەها گرنگە سنوورداركردنی خواردنەوەی چا و قاوە و خواردنەوەی بڕێكی زۆر ئاو و شیر و ماست و شەربەتی تازە، چونكە ئەمە یارمەتیدەرە بۆ پاراستنی ئاستی شلە لە لەشدا لە ماوەی ڕۆژوو گرتندا.

ئاساییە لەش لە كاتی بەڕۆژووبووندا تووشی هەندێك وشكبوونەوە ببێت، ئەمەش دەبێتە هۆی سەرئێشە و كەمیی تەركیز. بەڵام پێویستە ڕۆژووان لە شەعاتەکانى نێوان ئیفتار و پارشێو، وریا بێت بۆ كەمكردنەوەی خواردنەوەی قاوە یان خواردنەوە گازییەكان، چونكە دەبنە هۆی میزكردن و وشكبوونەوەی لەش، هەروەها بۆ خواردنەوەی بڕێكی زۆر لە شلەمەنییەكانی تر، وەك ئاو یان چای سووك بەبێ زیادكردنی شیر یان شەكر. هەروەها دەتوانیت پارچە لیمۆ یان گەڵای نەعنای سەوزی تێ بكەیت بۆ یارمەتیدانی هەرس كردن و ڕزگار كردنی لەش لە ژەهرەكان.

بەڕۆژووبوون و ئەو وشكبوونەوەیەی كە لەگەڵیدا دێت، دەبێتە هۆی هەست كردن بە بێ هێزی و تەمبەڵی لە مانگی ڕەمەزاندا، بەڵام گرنگە هەوڵ بدرێت بۆ پاراستنی چالاكییەكان و وەرزش كردن بە ڕێژەیەكی مامناوەند، لە هەمان كاتدا گرنگیدان بە خواردنەوەی بڕێكی زۆر لە شلەمەنی، چونكە ئەمە یارمەتیدەرە بۆ كەم كردنەوەی ماندوێتی و هێز بە لەش دەبەخشێت، هەروەها دەرفەت بۆ دابەزاندنی كێش دەڕەخسێنێت. گرنگە كاتی گونجاو بۆ وەرزشكردن پێش پارشێو یان چەند كاتژمێرێك دوای ئیفتار هەڵبژێردرێت، نەك لە كاتی ڕۆژوودا چونكە ئەمە دەبێتە هۆی وشكبوونەوەی لەش.

مانگی ڕەمەزان دەرفەتێكە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئالوودەبوون بە شەكر، جگەرەكێشان، یان شتی تر، بەوپێیەی كەسی ڕۆژوو، بە كەمێك ئیرادە، دەتوانێت لەو جۆرە شتانە دوور بكەوێتەوە لە ماوەی دوای ڕۆژوو شكاندن، هەروەها مانگی پیرۆز دەرفەتێكە بۆ دەستكردن بە پراكتیزەكردنی خووی تەندروست وەك خواردنی سەوزە و ئاوی زیاتر و وەرزشكردن بە بەردەوامی.