توركیا و ئێران چیان لە كورد دەوێت؟

:: PM:05:38:26/11/2022 ‌

لە ماوەی ئەم مانگەدا هەریەك لە ئێران و توركیا هاوكات گوشارەكانیان بۆ سەر كورد بە گشتی و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی چڕ كردووەتەوە، دەستیان بە بۆردمانكردنی ناوچە كوردنشینەكانی باكوری سووریا و چەند ناوچەیەكی هەرێمی كوردستان كردووە، ئەوەش یەكەم جار نییە و ساڵانێكە ناوچە سنوورییەكانی هەرێم بە پاساوی بوونی پەكەكە و بارەگای حزبەكانی رۆژهەڵات ئەو كارە دەكەن، هۆكاری هێرش و هەڕەشەكانیان زۆرە، بەڵام بۆچی ئێستە وا دەكەن و چیان دەوێت؟

خەیروڵا خەیروڵا، نووسەری لبنانی لە وتارێكی لەو بارەوە دەڵێت، ئەم رۆژانە دۆزینەوەی شوێنی هەناسەیەك بۆ قەتیسبوون و كوڵانی ناوخۆیی لە رێگەی ئاراستەكردنی هۆكارەكەی بۆ كورد هەریەك لە توركیا و ئێران كۆ دەكاتەوە، هەردوولا كورد وەك قۆچی ئاگردان بەكار دێنن، لەو كاتەی كێشەی توركیا وەك ئەوەی ئێران لە شوێنێكی ترەوەیە.

ئێستە توركیا لە باكوری سووریا لە كورد دەدا و هەڕەشەی ئۆپراسیۆنێكی سەربازی فرەوان و ئاماژە بۆ ئاشتبوونەوە لەگەڵ رژێمی سووریا دەكات، هەرچی "كۆماری ئیسلامییە"، رەواج بەو بیردۆزە دەدات بەوەی كورد لە پشت هەموو كێشە ناوخۆییەكان و تەنگژەكانن كە بە دەستییەوە دەناڵێنێت، كاتێك سوپای پاسداران ناوچە كوردییەكان لە عێراق بە پاساوی بوونی بارەگای حزبەكانی ئۆپۆزسیۆن بۆردمان دەكات، ئەوەش ئاماژەیەكی روونە بەوەی ئێران ئەو راستییە پشتگوێ دەخات كە هەموو گەلانی ئێران نەك تەنیا كورد بە رووی رژێمێك راپەڕیون، كە جگە لە بەدچارەیی و دواكەوتوویی و هاندانی میلیشیا مەزەوییەكان لە دەرەوەی سنوورەكانی هیچی تری نییە.

روونیشە كە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆكی توركیا بەدەست داتەپینی ئابووری وڵاتەكەی پێش چەند مانگێك لە هەڵبژاردنی گشتی سەری لێ شێواوە، كە ئەنجامەكەی بۆ خۆی حزبەكەی مسۆگەر نییە، بۆیە ئەو وا دەزانێت كە ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنێكی سەربازی لە سووریا و گۆڕینی ئاراستەی سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەكەی دەبێتە مایەی باشبوونی ئابووری توركیا.  

سیاسەتەكانی ئێستە ئەردۆغان جۆرێكە لە ونبوون، لە كۆتاییشدا كێشەی ئەو لە سووریا لەگەڵ كورد نییە، بەقەد ئەوەی نەبوونی سیاسەتێكی جێگیرە بۆ خۆی، ئەو سیاسەتەی نەیتوانی خزمەت بە توركیا و گەلی سووریاش بكات، كە وای زانی هاوپەیمانێكی پتەوی هەیە دەتوانێت پشتی پێ ببەستێت و ئەویش ملكەچی گوشارەكانی رووسیا و ئێران نابێت، بەهەمان شێوە سیاسەتەكانی بەرانبەر بە فەڵەستینییەكان، ئەویش سەری نەگرت و گەڕایەوە باوەشی گەرمی ئیسرائیل، بۆیە كێشەی ئەردۆغان لەگەڵ كوردی توركیایە، بەر لەوەی لەگەڵ كوردی سووریا و عێراق بێت، دەركەوت ئەو ناتوانێت بۆ هەڵاتن لەو كێشەیە پەنا بۆ دەرەوەی سنوورەكانی ببات.

ئەوەی لەبارەی ئەردۆغانەوە گوترا، هەمان شت لەسەر رژێمی ئێران جێبەجێ دەبێت، كە رەتی دەكاتەوە ددان بەوەدا بنێت كە كێشەكەی لەگەڵ تەواوی گەلانی ئێرانە، نەك لەگەڵ ئازادی ژن لە باڵاپۆشیكردن یان نا، بۆیە لە توركیا و ئێران هەڵاتن و پەنابردن بۆ دەرەوە و خەتاباركردنی كورد چارەسەری هیچ كێشەك ناكات، بەڵكو كێشەی راستەقینە ئەوەیە هەردوو رژێمەكە رەتی دەكەنەوە سەرنج بخەنە سەر كێشە ناوخۆییەكان و نەهامەتی گەلانی هەردوو وڵات.

لە كۆتاییدا نووسەر دەڵێت، گومانی تیادا نییە كە كورد لە هەڵە پارێزراو نین و هەڵەی زۆریان كردووە، بەڵام بەدەڵنیاییەوە لە رابردوودا ستەمی زۆریان لێ كراوە، ئێستەش پێویستە چارەسەری ئەوە بكرێت كە چۆن مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت، بە شێوازێكی تر دوور لە توندوتیژی و دابڕان و تۆمەتباركردنیان، رژێمی ئێران سوود لە پەنابردنە بەر سزادانی كورد بەهۆی تاوانێك كە ئەنجامیان نەداوە نابینێت، ئەردۆغانیش سوود لەوە نابینێت بەرپرسیارەتی تەقینەوەكەی ئیستەنبووڵ  بخاتە ئەستۆی كوردی سووریا، بۆیە هەڵاتن بە رووی كورد چارەسەر نییە، بەڵكو خۆكوێركردنە لەو تەنگژە قووڵەی كە ئەردۆغان تێی كەوتووە و ئەو تەنگژانەشی رژێمی ئێران بەدەستییەوە دەناڵێنێت، كە لەوەتەی دروست بووە تەنیا خەریكی هەڵاتنە بۆ دەرەوەی سنوورەكانییەوە. 



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل