چەكێكی نوێی ئەتۆمیی رووسیا تسۆنامییەكی تیشكدەر دروست دەكات

:: PM:05:26:07/04/2021 ‌

كێبەركێی وڵاتانی پێشكەوتوو لە جۆرێكی ترە و لەو بوارانەیە كە وڵاتانی ئاسایی خەونیشی پێوە نابینن، لەوكاتەی وڵاتان سەرقاڵی ململانێی سیاسی و ئابووری و سەربازیی ناوخۆیی و دەرەكین، ئەمەریكا و رووسیا و چین لە بوار و مەودایەكی تردا خەریكی كێیبەركێن، ئەوان لە بۆشایی ئاسمان و لە بواری فڕۆكە و تانكی بێ سەرنشین، ئێستەیش كەشتی ژێردەریایی ئەتۆمی بێ سەرنشین كێبەركێ دەكەن.

ئێستە كەشتییە ژێردەریاییەكانی رووسیا توانای هەڵگرتن و بڵاوكردنەوەی كەشتییەكی بچووكی ژێردەریایی ئەتۆمی خێرا و بێ سەرنشینیان لە قووڵایی دەریادا هەیە كە دەتوانن تسۆنامییەكی تیشكدەر دروست بكەن، ئێستە قۆناغی دوای تاقیكردنەوەكان بۆ ژێردەریاییەكەی رووسی دەستی پێ كردووە كە هەڵگری كەشتی بچووكی ژێردەریایی ئەتۆمییە بەناوی "پۆسیدۆن"، كە بێ سەرنشینە، واتە ئەو چەكە وێرانكارە لە بەكارهێنان نزیك بووەتەوە، وەك گۆڤاری " The National Interest"ی ئەمەریكی بڵاوی كردەوە.
دەبێتە هەڕەشەیەكی ستراتیجی گەورە بۆ سەر ژێرخانی ستراتیجیی ئەمەریكا
ئاژانسی "تاس"ی رووسی لە سەرچاوەیەكی نزیك لە وەزارەتی بەرگری رووسیای گواستەوە، ژێردەریایی "بیلگورود"، كە بۆ ئەركی تایبەت بەكاردێت، راسپێردراوە بۆ چوونە ناو ئەركێك لە كەشتیگەلی رووسیا لە زەریای هێمن، ئەوەیش دوای تێپەڕكردنی تاقیكردنەوە فەرمییەكان بۆ هەڵگرتنی ئەو كەشتییە بچووكانە. 

ئەو ژێردەریاییە توانای هەڵگرتن و گواستنەوەی شەش "پۆسیدۆن"ی هەیە، لەوكاتەی مۆسكۆ پلانی هەیە بۆ بڵاوكردنەوەی زیاتر لە 30 ژێردەریایی بێسەرنشینی جۆری پۆسیدۆن، واتە پێویستی بە ژێردەریایی زیاتر هەیە بۆ ئەو مەبەستە، "پۆسیدۆن"، بریتییە لە كەشتییەكی بچووكی خۆكۆنترۆڵكار و بە وزەی ئەتۆمی كار دەكات و توانای هەڵگرتنی چەكی ئەتۆمی هەیە، لەژێر دەریادا هاتوچۆ دەكات و توانای هەڵدانی كڵاوەی ئەتۆمی و ئاسایی هەیە.

ئەو كەشتییە بچووكە بریتییە لە ژێردەریاییەكی رۆبۆتی بچووك لەسەر شێوەی تۆڕبید، دەتوانێت بە خێرایی تا زیاتر لە 185 كیلۆمەتر لە سەعاتێك بجووڵێتەوە، لەوكاتەی سەرچاوەی تر باسی زیاترین خێرایی بە 100 كیلۆمەتر لە سەعاتێك دەكەن، تا مەودایەك دەگاتە 10 هەزار كیلۆمەتر و تا قووڵایی هەزار مەتر لەژێر دەریادا، بەپێی سەرچاوە نهێنییەكان و شارەزایانی كۆمپانیای "جەنەراڵ ئەلەكتریك"ی ئەمەریكی، پێیان وایە ئەو كەشتیانە بە كورەیەكی ئەتۆمی كەم وزە كار بكەن و توانای خۆشاردنەوە و هێرشی كتوپڕیان بۆ سەر بەندەرەكان هەبێت.

ئەو كەشتییە دەتوانێت لە رێگەی كەمكردنەوەی خێراییەكەی پێش گەیشتنی بە ناوچەی ئامانجەكەی، خۆی بشارێتەوە لە ئامێرەكانی چاودێریكردن، دوای گەیشتنیشی بۆ دووری دوو بۆ سێ كیلۆمەتر لە ئامانجەكەی، ئەوپەڕی خێرایی دەخاتە گەڕ، ئەوكات ئەگەری زۆرە كەشتییەكە ئاشكرا ببێت، باشترین قووڵایی بۆ ئەو ژێردەریاییە 50 بۆ 100 مەترە و لە حاڵەتی خۆحەشاردان قووڵایی كەمتریش دەكاتەوە، چونكە شەپۆڵەكانی دەنگی رادارەكان زیاتر قووڵایی دەریاكان دەگرێتەوە، تیرەی ئەو ژێردەریاییە 1.6 بۆ دوو مەترە و درێژییەكەیشی 24 مەتر، بۆیە باوەڕ وایە توانای هەڵگرتنی بۆمبی ئەتۆمی وای هەیە هێزەكەی لەنێوان دوو بۆ 100 مێگاتۆن دەبیت، ئەو كەشتییە ژێردەرەیاییە بچووكە یەكێكە لە شەش چەكی ستراتیجیی و نوێی رووسیا كە ڤلادیمێر پووتین، سەرۆكی رووسیا لە ئاداری 2018 رای گەیاند.

بەپێی زانیارییە سەرەتاییەكان ژێردەریایی بیلگورود لە زەریایی هێمن كار دەكات، بەڵام توانای بەجێگەیاندنی ئەركی لە هەر زەریا و دەریایەكی جیهان هەیە، وەك گۆڤارە ئەمەریكییەكە دەڵێت و بڕیارە لە ئایاری ئەمساڵ هەڵسەنگاندنی بۆ بكرێت، دوای دواكەوتن بەهۆی ڤایرۆسی كۆرۆناوە.

كەشتی پۆسیدۆن توانای تەقاندنەوەی كڵاوەیەكی ئەتۆمی بە هەزاران پێ لەژێر دەریادا هەیە، ئەوەیش بەمەبەستی دروستكردنی تسۆنامییەكی تیشكدەر كە توانای پیسكردنی هەموو شتێكی لەناو بازنەی كاریگەریەكەی هەیە، هەروەها توانای وێرانكردنی شارە گەورە كەناراوەكانی هەیە، بۆیە دەبێتە هەڕەشەیەكی ستراتیجی گەورە بۆ سەر ژێرخانی ستراتیجیی ئەمەریكا. 

بەهۆی خێراییە گەورەكەی كە دەگاتە 200 كیلۆمەتر و قووڵاییە زۆرەكەی تا كیلۆمەترێكەوە، كرملین پێی وایە ناتوانرێ بەتەواوەتی رێگری لە كەشتی پۆسیدۆن بكرێت، هەروەها توانای خۆلادانی لە مەترسییەكان هەیە بۆ مانەوەی، شارەزایانی سەربازی رووسی وای دەبینن كە ئەو كەشتییە دەوانرێ وەك چەكێكی تەكتیكی لە گۆڕەپانی جەنگ لە دژی كەشتییە فڕۆكەهەڵگرەكانی ئەمەریكا و پارچە دەریاوانییەكانی هاوپەیمانی باكوری ئەتڵەسی (ناتۆ) بەكاربێت.           



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل