جێگری ڕاوێژكاری پێشووی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریكا:
كوردستان دەوڵەتێكی دیموكرات و تەواو پێشكەوتوو دەبێت

:: AM:11:40:23/08/2017 ‌
نانسی سۆدربێرگ باڵوێزی پێشووی ئەمەریكا لە كۆشكی سپی و جێگری ڕاوێژكاری پێشووی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریكا، لە وتارێكدا بە ناونیشانی "باوەشكردنەوە بۆ ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی كوردەكان" كە لە ڕۆژنامەی واشنتن تایمز بڵاو كراوەتەوە، ئاماژە بەوە دەكات كە كوردستان باشترین دۆستی متمانە پێكراوی ئەمەریكایە و پێویستە حكوومەتی ئەمەریكا پشتیوانی دەوڵەتی كوردستان بێ، هاوكات پێویستە كوردستانیش ڕووبەڕووی گەندەڵی ببێتەوە و دەستوورێكی تەواو دیموكرات و مۆدێرن دابڕێژێتەوە.

نانسی سۆدربێرگ نووسیویەتی، كوردەكانی عێراق لە 25ی ئەیلوولی داهاتوو ڕیفراندۆم ئەنجام دەدەن و پێشبینی دەكرێ زۆرینەی ڕەها دەنگ بۆ سەربەخۆیی بدەن وەك ئەوەی لە 2005 ڕووی دا، بۆ بەدیهێنانی ویستی خۆیان و گەیشتن بە دەوڵەتی سەربەخۆیی خۆیان، حكوومەتی كوردستان و بەغدا و ئەمەریكا و وڵاتانی ناوچەكە چۆن مامەڵە لەگەڵ دەرئەنجامەكانی ئەو ڕیفراندۆمەكە دەكەن، كە دەبێتە هۆی ئارامی تەواو لە ناوچەكە، چەندان سەدەیە كوردەكان زیانبارن لە بڕیارە مێژوویییەكان و ڕێككەوتنەكان ڕێگرییان لێ كراوە، مافی چارەی خۆنووسینی خۆیان بۆ داهاتووی گەلەكە هەڵبژێرن، دوای سەپاندنی نەخشەی سایكس-پیكۆت، لەلایەن هێزە داگیركەرەكانی فڕەنسا و بەریتانیا لە 1916، ڕۆژئاوا سیاسەتی هێزی لە ناوچەكە پێڕەو كرد و جارێكی تر ڕێ لە كوردەكان بۆ گەیشتن بە مافی خۆیان گیرا، لەگەڵ داڕووخانی عێراق كوردەكان بە خێرایی بەرەوپێشەوە دەڕۆن و ئەستەمە بگەڕێنەوە دواوە لە پرسی سەربەخۆیی، بۆیە پێویستە ئەمەریكا و وڵاتانی ناوچەكە ئەو واقیعە نوێیە بە ئاسایی قبووڵ بكەن.

ئەو دەڵێ، سیاسەتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا بە رەسمی پاراستنی یەكێتیی فیدراڵی خاكی عێراقە، حكوومەتی ئەمەریكا نیگەرانی خۆی لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم دەربڕی، بەوەی كاریگەری لەسەر شەڕی دژ بە تیرۆر دەبێ، بەڵام لە تەك ئەوەدا ئەمەریكا لە 1991ەوە كوردستان دەپارێزێ لە دەست دڕندەیی ڕژێمی سەدام حوسێن، بۆیە دەوڵەتی كوردستان ئەمر واقیعێك دەبێ لە دەرئەنجامی شكستی حكوومەتی عێراق كە شیعەكان ڕابەڕایەتی دەكەن و بێ بەڵێن بوون بەرامبەر بە جێبەجێكردنی مافەكانی كورد، دێتە ئاراوە.

نانسی ئاماژەی داوە، سەرۆكی هەرێمی كوردستان مەترسییەكان لەسەر ئەو پرسە دەبینێ و دەزانێ پێویستە بڕواننە داهاتوو و تاوتوێ پرسەكان بكەن بەر لە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی كوردستان، چەندان جاریش دووپاتی كردووەتەوە، كە ئەو مەترسییەی وڵاتان لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم دەیبینن، ئەوان لێی تێدەگەن، بەڵام كوردستان نابێتە مەترسی بۆ هیچ لایەك و سەرچاوەی ئارامی دەبێ، چونكە دەبێتە وڵاتێكی دیموكرات و جێگیر و پڕ لە تەناهی لە ناوچەكەدا. 

جێگری ڕاوێژكاری پێشووی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریكا هێمای بۆ ئەوەش كردووە، كوردەكان باشترین دۆست و هاوڕێی ئەمەریكا و بەردەوامیش دۆستی ئەمەریكا بوون لە جەنگی دژ بە عێراق لە 2003 و شەڕی ناوخۆیی سووریا لە 2011، هاوكات شەڕی تیرۆریستانی داعش، كە پێشمەرگەكانی كوردستان توانییان ناوچەیەكی بەرفرەوان لە مووسڵ و ناوچەكانی تر لە تیرۆریستان پاك بكەنەوە، بۆیە كوردستان باشترین دۆستی ئەمەریكایە لە چەسپاندنی ئاشتی لە ناوچەكە و پێویستە واشنتن متمانەیان پێ بكات،  جگەلەوە 40 ملیۆن كورد لە ناوچەكە هەن كە لە وڵاتانی توركیا و ئێران و سووریا و عێراق بڵاو بوونەتەوە، ئەوان سەرجەمیان بڕوایان بە دیموكراتی هەیە و دەیانەوێ وەك ئەوروپییەكان وڵاتی دیموكرات بنیات بنێن.

هەروەها نووسیویەتی، ڕوون نییە كوردەكان چۆن جموجۆڵ بۆ ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی دەكەن، تاكە شتێك كە ڕوونە ڕیفراندۆم بابەتێكی گرنگ دەبێ بۆ هەستانەوەی كورد و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرامبەر بە واقیعێكی نوێ بەناوی كوردستان لە عێراق، كە چیتر لەگەڵ بەغدا نابێ، ئەوان تەواوی كارەكانیان لەلایەن خۆیانەوە بەڕێوە دەبرێ، بۆیە پێویستە لەسەر سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەنگاوی یەكلاكەرەوە لەگەڵ حكوومەتی بەغدا بگرێتە بەر، چونكە ئەوان ئابووریی كوردستانیان وەستاند و ڕێ نادەن نەوتیان بگاتە بازاڕەكانی نێودەوڵەتی، جگەلەوەش كوردستان گەندەڵییەكی زۆری تێدایە و پێویستە ڕووبەڕووی ببنەوە و پێویستە دەستوورێكی نوێ بە شێوازێكی تر دابڕێژرێتەوە، كە تەواوی بەها نێودەوڵەتییەكانی مافی مرۆڤ و مافی تاكی تێدا بەرجەستە كرابێ و ئازادی تەواو بۆ زمانی جیاواز و ئاین و نەتەوە جیاوازەكان و مافەكانیان و مافی ئافرەت بە ڕووی لە دەستوور دیاری بكرێن.

ئاماژەی دا، هەرچەندە شەڕی داعش و بودجە بڕین، گەشەی ئابووریی هەولێری وەستاند، بەڵام هۆكارێكی تری نەبوونی شەفافیەت و نەبوونی چوارچێوەیەكی یاسایی پێویست بوو بۆ گەشەسەندن، پێویستە كوردەكان ژینگەیەكی باشتر بڕەخسێنن و سیستەمێكی بانكی پێشكەوتوو بنیات بنێن، بۆ ئەنجامدانی كاری بازرگانی لە ڕێی یاسایەك كە مافی بازرگانی و خاوەنداری بیرۆكە لە خۆ بگرێ، جگەلەوەی سیستەمێكی باج و سەرانەی باشی پێویستە كە بەشێوەیەكی ڕوون و شەفاف كاری لەسەر بكرێ، گەندەڵی لە سەرووی یاسایە و پێویستە كوردستان بە ڕوونی دادگایی و سزای بەرپرسە گەندەڵەكان بدات و داهاتەكانی نەوت بە شەفافی بخاتە ڕوو.

لە بەشێكی تردا نووسیویەتی، ئێستە تەنگژەیەكی مرۆیی لە كوردستان هەیە بەهۆی هاتنی ئاوارەكان، پێویستی بە هەڵمەتی بەهاناوەچوونە، پێویستە كوردستان ئەمانە بگۆڕێ لە بەهاناوەچوون و فریاكەوتن بۆ گەشەپێدانی ئەو خەڵكە و لەسەر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش پێویستە ئەو پرۆسەیە پارەدار بكات، لەسەر پرسی خاك و سنوور پێویستە ڕیفراندۆم بكرێ و مادەی 140 جێبەجێ بكرێ، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی سەرپەرشتی تەواوی پرۆسەكە بكات، هەموو لایەكیش دەبێ پابەندی ئەنجامەكەی بن،  بەگشتی كوردستان وڵاتێكی دیموكرات و گەشەسەندوو و سەقامگیر دەبێ و پێویستە عێراق و وڵاتانی ناوچەكە و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش هاوكار و هەماهەنگكاری بن.






وشە - باز ئه‌حمه‌د