لەكاتێكدا پەرلەمانی عێراق بڕیاری داخستنی دەروازەكان بە رووی كوردستانی دەركرد و بڕیاری هەڵگرتنی پارێزبەندی لەسەر پەرلەمانتار و وەزیر و هەموو ئەوانەی بەشداری ریفراندۆمیان كردووە و سەرۆك وەزیرانیان سەرپشك كردووە لە جێبەجێكردنی بڕیارەكان. فراكسیۆنە كوردستانییەكان بڕیارەكانی پەرلەمانی عێراق بە خێراكردنی پرۆسەی جیابوونەوەی كوردستان لە عێراق دادەنێن.
ئەگەرچی پەرلەمانی عێراق هەفتانە رۆژانی سێشەم كۆ دەبێتەوە، بەڵام ئەمڕۆ دووشەم 25ی ئەیلوول لەگەڵ بەڕێوەچوونی پرۆسەی ریفراندۆمی جیابوونەوە لە عێراق لە هەرێمی كوردستان، ئەوانیش بێ بەشداری كوتلە كوردستانییەكان كۆبوونەوە.
لە كۆبوونەوەی پەرلەمان چەند بڕیارێك درا، لەوانە هەڵگرتنی پارێزبەندی بەسەر پەرلەمانتار و وەزیر و هەموو ئەو فەرمانبەرانە داوە كە لە عێراق مووچە وەردەگرن و دەنگیان بۆ سەربەخۆیی كوردستان داوە، هاوكات بڕیاریدا كە هەموو دەروازەكانی لەگەڵ كوردستان دابخات، داواشیان لە حەیدەر عەبادی كردووە پارێزگاری لە یەكێتیی خاكی عێراق بكات و هێزەكانی لە تەواوی سنووری ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان بڵاوە پێ بكات.
لە بەشێكی تری بڕیارەكان، داوا لە عەبادی دەكات سزای هەموو ئەوانە بدات كە كەلوپەل لە كوردستان هاوردە دەكەن و هەر شتێكیش لەوێوە بچێتە بەغدا وەك مادەی هۆشبەر و بە دزەكراو هەژمار بكرێ.
هاوكات داوا كراوە ڕێ لە هەموو كۆمپانیایەكی گشتی بگیرێ كە كار لەگەڵ كوردستان دەكات، بە تایبەتی لەبارەی نەوت.
زانا رۆستایی پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە لێدوانێكی تایبەت بە "وشە" ئاماژەی بۆ ئەوەكرد،بڕیارەكانی چاوەڕوانكراو بوو، پێدەچێ پەرلەمانی عێراق بیەوێ ئەو بەشە پێوەندییەی نێوان كوردستان و عێراق ماوە بیپچڕێنێ و وادەكات پرۆسەی سەربەخۆیی و بە دەوڵەتبوونی كوردستان نزیكتر دەكاتەوە.
"پێدەچێ هەندێك لایەنی عێراق لە ئێمە بە پەلەتر بن بۆ بەسەربەخۆیی كوردستان و لە عێراق جیا ببینەوە". زانا روستایی وای گوت. ئەوەشی خستەڕوو ئەگەر ئەوە نەبێت، ئەوا بڕیارەكان زۆر زێدەڕەویییان تێدا بووە، هەرێمی كوردستان تەنیا بیروڕای خۆی دەربڕیوە و راپرسییەك كراوە، هێشتا دەوڵەت رانەگەیەنراوە و سنووریش جیا نەكراوەتەوە تا پەرلەمان ئەو هەموو بڕیارە بدات و دۆخەكە گرژتر بكات و رۆژ دوای رۆژ بڕیاری توندتر بدات.
زانا گوتی، "ئەمە وادەكات كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بگەیەنێتە ئەو بڕوایەی كە ئەوەیە مامەڵەی عێراق لەگەڵ كوردستان، بۆیە كوردستان داوای راپرسی و جیابوونەوەی كردووە. بڕیارەكان هی پەرلەمانی هەموو عێراق نییە، بەڵكو هی 14 پارێزگایە".
نەوزاد رەسووڵ ئەندامی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكی تایبەت بە "وشە" ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، بڕیارەكانی پەرلەمانی عێراق چاوەڕوانكراو بوو، چاوەڕوان دەكرا لێدوانی توندتریش لە عێراق و وڵاتانی ناوچەكە بدرێت.
ئەوەشی خستەڕوو كە هەڵوێستی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق بەشێكە لە هەڵوێستی سەركردایەتیی كوردستان و گوتی، "بەهیوای ئەوەین ئەنجامی ریفراندۆمەكە بە بەڵێ لە خزمەتی كوردستان بشكێتەوە, دەرگەی گفتوگۆش بە رووی بەغدا داناخەین".
ئەو پەرلەمانتارەی یەكێتی رایوابوو هەڵوێستی ئێستە پێوەندی بە دۆخی ئێستەوە هەیە، رەنگە لە داهاتوودا "لێی پاشگەز ببنەوە".
موسەننا ئەمین سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتووی ئیسلامی لە پەرلەمانی عێراق دەڵێ، بڕیارەكانی پەرلەمانی عێراق، بڕیاری هەڵەن و بەلاڕێدابردنی پەرلەمان و پێچەوانەی یاسا و دەستووری عێراقە، چونكە پێكهاتەی كورد بەشداری كۆبوونەوەكە نەبووە و سازان رەچاو نەكراوە.
سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو ئەوەشی خستەڕوو كە بڕیارەكان لە غیابی كورد شەرعیەتی نیشتمانی نابێت و دەبێتە خێراكردنی پچڕاندنی رایەڵەكانی پێوەندی نێوان كوردستان و عێراق. گوتی "بەمجۆرە دەردەكەوێت ئەوان خۆیان دەیانەوێت بە تەواوەتی عێراق جێبهێڵین و لە زووترین كاتدا بڕیاری خۆمان بدەین".
عەرەفات كەرەم سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكی تایبەت بە "وشە" ئاماژەی بەوەكرد، هەمیشە دانیشتنەكانی پەرلەمانی عێراق رۆژانی سێشەم بووە نەك دووشەم، كەواتە دانیشتنەكە لەگەڵ رۆژی ئەنجامدانی ریفراندۆم بۆ جیابوونەوەی كوردستان مەبەستی تایبەتی هەبووە.
سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی دەڵێ، هەرچی پۆستێك هەیە لە بەغدا دەیكەینە قوربانی ئەو پەنجەیەی بە بەڵێ دەنگی بۆ سەربەخۆیی كوردستان داوە. گوتی "هەر بڕیارێك لە پەرلەمانی عێراق بێ بەشداری كورد بڕیاری سیاسییە، هەر كۆبوونەوەیەكی پەرلەمان بێ بەشدار كورد دەبێتە كۆبوونەوەی پەرلەمانی عەرەبی نەك پەرلەمانی عێراق".
پرۆسەی دەنگدان بۆ ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستان ئەمڕۆ دووشەم لە دوو هەزار و 13 بنكەی دەنگدان لە سەرتاسەری هەرێم و ناوچە كوردستانییەكان ئەنجام دەدرێ، 136 تیمی چاودێری نێودەوڵەتی و 142 ڕاگەیەندكاری بیانیش ڕووماڵی پرۆسەكە دەكەن، لە 35 چاودێری نێودەوڵەتی كە وەكو تاك بەشداری پرۆسەكە دەكەن، بەگشتی 313 تیمی چاودێر و چاودێر و دەزگەی ڕاگەیاندنی ناوخۆیی و بیانی و 10 قەوارەی سیاسی و گرووپێك چاودێری و ڕووماڵی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستان دەكەن.
پرۆسەكە بە بەشداری زیاتر لە سێ ملیۆن 900 هەزار كەس بەڕێوە دەچێ و لە سەعات هەشتی بەیانی دەستی پێ كرد و سەعات شەشی ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەم كۆتای پێ دێت.