ئۆپیك نەچووە ژێر باری هەڕەشەكانی ئەمەریكا و بڕیاری دا بە بەردەوامبوون لەسەر رێككەوتنی پێشتر و زیاد نەكردنی هەناردەی نەوت بۆ بازاڕەكانی جیهان، بەمەیش نرخی بەرمیلێك نەوت 80 دۆلاری تێپەڕاند بەهۆی كەمبوونەوەی هەناردەی ئێران. هاوكات ئۆپیك پێشبینی خۆی بۆ ساڵی 2040 خستەڕوو كە خواست لەسەر نەوت زیاد دەكات.
ئەمڕۆ یەكشەم 23ی ئەیلوول/ سێپتێمبەر، ئۆپیك لە جەزائیر كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجام دا، لە كۆبوونەوەكەدا هەریەكە لە عەرەبستانی سعوودیە گەورەترین وڵاتی هەناردەی نەوت لە ئۆپیك و رووسیا گەورەترین وڵاتی هەناردەی نەوت لە دەرەوەی ئۆپیك، كۆك بوون لەسەر بەردەوامیدان بە رێككەوتنی نێوانیان كە ماوەی دوو ساڵە بەردەوامی هەیە، ئەویش كەمكردنەوەی هەناردەی نەوت بۆ بازاڕەكانی جیهان بە مەبەستی بەرزكردنەوەی نرخی نەوت.
ئەگەرچی پێنجشەمی رابردوو، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا داوای لە وڵاتانی ئەندام لە ئۆپیك كرد بڕیار لەسەر خستنەڕووی نەوتی زیاتر بدەن بۆ بازاڕەكانی جیهان بە مەبەستی پڕكردنەوەی پشكی نەوتی ئێران كە كۆتایی مانگی تشرینی یەكەمی ئەمساڵ، سێكتەری هەناردەی نەوتی ئێران بەر سزای ئابووری ئەمەریكا دەكەوێت و ئەو وڵاتە گوشارەكانی بۆ سەر ئێران وەها توند كردووە، بەهۆیەوە دەیان كۆمپانیای سێكتەری گەشەپێدانی پیشەسازی نەوت، تارانیان جێهێشت و ئەمەریكایش داوای لە وڵاتانی دنیا كردووە چیتر پشت بە نەوتی ئێران نەبەستن.
داواكەی ترەمپ لە كاتێكدایە ئەمڕۆ یەكشەم، وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندام لە ئۆپیك و وڵاتانی هاوپەیمانی ئۆپیك، لە جەزائیر كۆ بوونەوە، كۆبوونەوەكەیش بەوە كۆتایی هات كە هیچ ئاماژەیەكیان نەدا لەبارەی زیادكردنی هەناردەی زیاتر نەوت بۆ بازاڕەكانی جیهان.
كۆبوونەوەكەی
ئۆپیك هاوكاتە لەگەڵ بەرزتر بوونەوەی نرخی نەوت لە بازاڕەكانی جیهانی كە ئێستە نرخی هەر بەرمیلێك نەوت 80 دۆلاری ئەمەریكییە، كە هۆكاری سەرەكی بەرزبوونەوەی نرخەكە، كەمبوونەوەی هەناردەی نەوتی ئێرانە بۆ بازاڕەكانی جیهانی بەهۆی سزاكانی ئەمەریكا.
خالد فالح، وەزیری وزەی عەرەبستانی سعوودیە رای گەیاند، وڵاتەكە بەرهەمی زیاتری هەیە هەناردەی بازاڕەكانی بكات، بەڵام ئێستە پێویست بەوە ناكات، چونكە خواست لەسەر نەوتی زیاتر نییە و كێشە لە بازاڕ نییە، زیاتر گوتی، "هیچ كڕیارێك یان كۆمپانیایەك نابینین لە بازاڕدا نەوتی دەست نەكەوێت".
زیاتر گوتی، "سعوودیە ئامادەیە بەرهەمی زیاتر بخاتە بازاڕ ئەگەر ئێران بەرهەمی كەم بكاتەوە، هەموو كات ئامادەین بۆ پڕ كردنەوەی هەر بۆشاییەك لە خستەڕووی نەوت لە بازاڕی جیهانی، لە ئێستەوە تا كۆتایی ساڵ".
هاوكات ئەلكسەندەر نۆڤاك وەزیری وزەی رووسیا رای گەیاند هیچ پێویست ناكات ئێستە نەوتی زیاتر بخەینە بازاڕی جیهانی، ئەگەرچی لەوە تێدەگەین جەنگی بازرگانی نێوان چین و ئەمەریكا لەلایەك و سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر ئێران لەلایەكی تر، دوو ئاڵنگاری گەورەن رووبەڕووی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بازاڕی نەوت دەبنەوە.
هەر پێوەند بەو پرسە، محەمەد بن حەمەد وەزیری نەوتی عومان و بەخیت رەشیدی وەزیری نەوتی كوێتی جەختیان لەوە كردەوە كە وڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت رێككەوتن كە گرنگە 100% نەوت لە بازاڕ هەبێت، واتە بەهیچ شێوەیەك نەوت كەم نەكات، هەروەك لە مانگی حوزەیرانی رابردووش رێككەوتنی لەسەر كرا بوو.
شارەزایانی بازاڕی جیهانی نەوت لێدوانی هەردوو وەزیری نەوتی عومانی و كوێتی وەها لێكدەدەنەوە كە وڵاتانی ئۆپیك ئامادەن ئەو بڕە نەوتەی بەهۆی سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر ئێران لە بازاڕەكانی جیهانی كەم دەكات، پڕی دەكەنەوە.
ترەمپ هەڕەشە دەكات و ئێرانیش هێرش دەكاتە سەر سعوودیە
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا جارێكی تر لە تویتەكانیدا هەڕەشەی ئەوەی لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كرد كە ئەمەریكا پارێزەری ئەوانە، ئەگەر ئەمەریكا نەبێت ئەوا ئەوان هیچ كات لە ئارامیدا نابن، كەچی هەوڵی بەرزكردنەوەی نرخی نەوت لەسەر ئێمە دەدەن، بۆیە پێویستە ئۆپیك هەر ئێستە نرخ دابەزێنێت. ترەمپ، هەڕەشەی ئەوەشی لە وڵاتانی ئۆپیك كرد كە ئەوەیان "بیر دەهێنینەوە".
پرسی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت، كاریگەری نا راستەوخۆی لەسەر هەڵبژاردنەكانی ئەمەریكا دەبێت بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین، كە چاوەڕوان دەكرێت لە مانگی تشرینی دووەم/ نۆڤێمبەر، هەڵبژاردنی نوێكردنەوەی نیوەی كۆنگرێس ئەنجام بدرێت، كە چاودێرانی سیاسی بە هەڵبژاردنی ئامادەكاری ناو دەبەن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەو وڵاتە.
لای خۆیەوە، كۆماری ئیسلامی ئێران سێیەم گەورەترین وڵاتی بەرهەمهێنی ئۆپیك، هێرشی توندی كردە سەر عەرەبستانی سعوودیە بەوەی بۆ ئەمەریكا كەوتووەتە سەر چۆك و هەرچی داوای لێ بكات ناڵێت نا.
ئێران، ئەمەریكا بە هۆكاری بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەزانێت بەهۆی سزاكانی لەسەر ئێرانی داناوە، بێژەن زەنگەنە وەزیری نەوتی ئێران دەڵێ، تویتەكەی دۆناڵد ترەمپ گەورەترین سووكایەتییە بۆ هاوپەیمانانی واشنتن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
ئۆپیك لە 2040
لە راپۆرتێكیدا لە بارەی خواست لەسەر نەوت و پێشبینییەكانی بۆ ساڵی
2040، ئۆپیك دەڵێ ساڵی 2017 خواستی رۆژانەی وڵاتانی جیهانی بۆ نەوتی خاو 32 ملیۆن و 600 هەزار بەرمیل بووە، بۆ 31 ملیۆن و 600 هەزار بەرمیل تا ساڵی 2023، بەویش بەهۆی بەرزبوونەوەی ئاستی بەرهەمی نەوتی ئەمەریكی و وڵاتانی تر نا ئەندام لە ئۆپیك.
هەر لە راپۆرتەكەدا ئەوەیش خراوەتەڕوو تا ساڵی 2040، خواست لەسەر نەوتی ئۆپیك زیاد دەكات و دەگاتە 40 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا، هاوكات خواستی وڵاتان بۆ وزە تا 2040 بە رێژەی 1.2 زیاد دەكات، ئەمەیش بە پشتبەستن لەسەر بنەمای خواست لەنێوان ساڵانی 2015 تا 2040 كە دەكاتە 365 ملیۆن بەرمیل رۆژانە.
ئۆپیك روونی دەكاتەوە هۆكاری زیادبوونی خواست لەسەر نەوت ئەو گەشە ئابووری و پیشەسازییە كە هیندستان و چین بەخۆیەوە دەبینێت، هاوكات پێشبینی دەكات ئابووری جیهانیش لەنێوان ساڵانی 2017 تا 2040 لە گەشانەوە دابێت لەسەر بنەمای گەشەی ساڵانە بە رێژەی 3.4%، بە جۆرێك پێشبینی دەكات بارستەی چین لە ئابووری جیهانی بگاتە 24%.
جێی باسە لە كۆتایی ساڵی 2016 ئۆپیك و رووسیا و هاوپەیمانانی بەهۆی دابەزینی نرخی نەوت بۆ كەمتر لە 25 دۆلار، رێككەوتن لەسەر كەمكردنەوەی ملیۆنێك و 800 هەزار بەرمیل نەوت رۆژانە، دوای تێپەڕبوونی نزیك لە دووساڵ بەسەر رێككەوتنەكە، ئێستە بەهای بەرمیلێك نەوت لە بازاڕەكانی جیهانی گەیشتووتە 80 دۆلار.
دوای كۆبوونەوەكەی جەزائیر كە ئەمڕۆ یەكشەم بەڕێوەچوو، بڕیارە كۆبوونەوەی داهاتووی ئۆپیك لە رۆژانی شەش و حەوتی مانگی كانوونی یەكەم/ دیسێمبەر ئەنجام بدرێت، هاوكات كۆبوونەوەی لیژنەی چاودێری وزارییش لە 11ی تشرینی دووەم/ نۆڤێمبەر، لە ئەبوزەبی ئیماڕات ئەنجام بدرێت.