لە مانگی ئۆگۆستیەوە هەرچی گوڵە زەردەی هیستۆڤ و ڕووەكە كێویلەی ناو دارستانە پیرەكەی شاری (لوكسیلا)یە، لە تەنیاییدا خۆیان دەچەمێننەوە، تەمێكی سپی بە سەر گژوگیا ژاكاوەكاندا هەڵدەنیشێت، بەرەبەری بەیانییەك لەو مانگەدا تەنیا كارم ئەوەبوو توتڕكی كێویلە بۆ سەر لێوی (پشتیوان)ی كوڕم بێنم.
وەك بڵێی لە ئەزەلەوە ئاسمان و زەوی لێ زویر بووبن، هیچ پیت و زاراوە و وشەیەك لەسەر زاری پشتیوان ناپشكوێت.
هەتا وا نەزانێت لە لایەن باوكیشیەوە فەرامۆش دەكرێت؛ ڕۆژانە ناهێڵم خامۆشیی ئەوكی بگرێت.
هەتا وا زەن نەكات خواوەند بەشێوەیەكی ئەبەدی لە بیری دەكات، لەو غوربەتەدا هەمیشە لە پاڵمدایە و ئارامە، زۆر خواوەندم خۆش دەوێت، بۆیە وەك كامەی گۆچان بەسەر سەری پشتیوانەوە دەچەمێمەوە.
هەموو بەیانیانێك بەر لەوەی میلی كاتژمێر بەرەو پێشەوە بڕوات؛ بە پیاسەوە بەرەو ناو دارستانەكانی دەوروبەری لوكسیلا دەڕۆین، هاوینان لێرە خۆر ئاوا نابێت، بە پێچەوانەشەوە؛ زستانان دارستانەكانی زۆر دەیجوورن و لە هیچ ئاسۆیەكەوە خۆر بە ئاسمانەوە نابینرێت، هەمیشە چۆڵن، جگە لە شۆڕبوونەوەی سێبەری باڵی فریشتە بێدارەكان، جگە لە هەڵبزانەوەی قەلەباچكە لاسارەكان، سێبەری هیچ زیندەوەرێكی تر بە ناوی مرۆڤەوە نابینرێت، هەندێك جار وا زەن دەكەم بەر لەوەی ئادەم و حەوا لەسەر زەوی دابەزی بن تا ئەمڕۆش ئەم دارستانە وەك ئەوسا مابێتەوە.
پیاوانی ئەمن لە كەركووك بەر لە پشكوتن و هەر بە خونچەیی ئەوینە ناسكەكەی منیان ڕووشاند
پشتیوان ئەو توتڕكانەی لە شێوەی حەب و دەرمان دەخواردن، ئەو بەیانییەش وەك ڕۆژانی پێشتر بە لێكردنەوەی توتڕەكە ڕەشەكانەوە خەریك بووم، پەنجەكانم ئاورینگی سەر گەڵاكانی دەسڕینەوە، لەوەش نەدەترسام لە بن گەڵاكاندا دووپشكێك یان مێروویەكی زیانبەخش خۆیان حەشار دابێت و بە پەنجەیەكمەوە بدەن.
لەناكاودا وەك دەرچوونی تیرێك لە كەوان، سەگێكی سورفڵ بە ناو گەڵاكاندا بەرەو لامان خشا، لە ترساندا پشتیوان زیڕەی كرد و خۆی خزاندە پشتەوەم، منیش بۆ ماوەی چەند چركەیەك ترسم لەوەی هەبوو پەلامارمان بدات، لەگەڵ گەیشتنی سەگەكە، گوێبیستی دەنگی ژنێك بووم، دەیقیژاند:
تووشا.. تووشا .. تووشا
سەگەگە لە پاڵ دڕكەزییەكانی پێشمان خۆی پان كردەوە و لە شوێنی خۆی ڕۆنیشت، ئینجا زانیم ئەو دەنگەی دەیقیژان خاوەنی ئەم سەگە سورفڵەیە، سەگەكە ناوی تووشا بوو، بە دیتنی نیگای غەمگینی كاتێك لەگەڵ گژوگیاكەی بەردەمیدا دەیچپان، ترسم لێ ڕەوییەوە.
بەر لەوەی خاوەنەكەی بگاتە لامان، دەستێكی بە میهرم بەسەر سەری تووشادا هێنا، نەرمتر و هێمنتر خۆی دەنواند و گوێی نا بە لەپی دەستمەوە، ئەم بە ئاسپایی دەست بە سەری سەگ هێنانەدا، یادێكی ترم بیر دەخاتەوە، لە تافی قورمزییانەی هەرزەكاریم كە لە پۆلی سێی ناوەندی بووم، لە ژێر سێبەری درەختێكی (گردی مامە یارە)، كتێبێكی وانەی فیزیام بە دەستەوە بوو، سەگێكی گوریس لە مل ئاڵێنراو لێم نزیك كەوتەوە، بەو سەری گوریسەكەشەوە كۆمەڵێك تەنەكەی بەتاڵ و ڕیزێك قوتووە كۆن و شڕەی كونكراوی پێوە بەسترابوون، هەر كە گەیشتە تەنیشتم، بە هەمان نیگای ئەم تووشایەی ئێستە لێمی دەڕوانی.
بەردێكی تیژەكۆڵەم بە دەستمەوە گرت و گوریسەكەم لێ پساند و تەنەكە و قوتووە بەتاڵەكانم لە كۆڵ كردنەوە، بە ئاسپایی دەستێكم بەسەریدا هێنا و ئازادم كرد، هەڵیتیزان و ڕۆیشت، ڕەنگبێ بەرەو هێلانەكەی خۆی.
پاش كەمێكی تر، چەند گەنجێكی سەگبازی چەتوون، لە ناو دارەكانەوە دەركەوتن، لەبەر ئەوەی پەتی سەگەكەیانم لێ پساندوون، وامدەزانی ستایشم دەكەن، كەچی چینێكی باشیان تێهەڵدام.
بە پەتەكەی ملی تووشاوە هیچ تەنەكە و قوتوویەكی بەتاڵم نەدەبینی تا بۆی بپسێنم، كاتێك خاتوون گەیشتە نزیكمان، ژنێكی سەروپرچ ژاكاوی ڕەنگ پەڕیوی چاو بە قووڵدا ڕۆچووی وەك كەسێك دەهاتە بەرچاوم كە هەرگیز لە ترسی مەرگ نەخەوتبێت، بە دەستی شكۆفە كردوو لە نزادا، خاكڕاییانە داوای لێبوردنی لێ كردم، منیش بە حیشمەتەوە پێم گوت:
+ ببەخشە خاتوون، هێشتا بە باشی سویدی فێر نەبووم، ئەم كوڕەشم ئۆتیزمە و بە هیچ زمانێك نازانێت قسان بكات، بێ زەحمەت ئەگەر بكرێت بە ئینگلیزی بدوێیت.
چاوە كووژەكەییە پڕ لە حوزنەكانی نیشتنە سەر جووڵە جووڵی دەستەكانی پشتیوان و ئینجا بە ئینگلیزی گوتی:
سڵاو.. ناوم (گۆن)ە، تكا دەكەم لە تووشا نیگەران مەبن، برایەكی بچووكم هەبوو، هەڵبەت لە ژیاندا نەماوە، وەك ئەم كوڕەی تۆ وا بوو، هەمان جووڵەی خۆڕسكانەی بە پەنجە و دەستەكانی دەكردن، لە تووشا نەدەترسا.
وا دیار بوو ئەو خاتوونە بەسەر ئەم زەوییە ئاوریشمینەی باكوری سویدەوە وەك ئێمە هەستی بە تەنیایی كردبێت، لەبەرئەوە حەزی لێ نەبوو وا بە كشوماتی و ڕاگوزەرانە ئەم بە ڕێكەوت ناسینەمان تێپەڕێنێت.
هەر لەوێدا چەند خولەكێك پێكەوە ڕاوەستاین، باسی سەربوردەكانی سەگەكەی بۆ كردم كە چۆن لە بەچكەییەوە هەر لای خۆی بووە و ئێستەش 12 ساڵانێكی لە تەمەندا تێپەڕاندووە، ئەوەشم زانی كە ئەمیش سویدی نییە، بەڵكو بە مەبەستی ئاشتكردنەوی كیژە تاقانەكەی؛ كە 10 ساڵێك لەمەوبەر لە یەكتری زویر بوون، لە باكوری نەرویجەوە بە گەشتێك ڕووی لە لوكسیلا كردووە، كیژەكەی لەم شارەدا دەژیێ و هەر لێرەش خێزانی پێكەوە ناوە، بە دەم گەنگەشە و قسانەوە بەرەو سەنترومی لوكسیلا ڕێڕەوی گەڕانەوەمان گرتە بەر، بابەتەكانی لەسەری دەدواین، پچڕ پچڕ و لە یەكتر جیاواز بوون، لە شێوەی توێ بە توێ لێكردنەوەی توێكڵەكانی پیازدا بوون، ئاویان لە چاو دەزان، كاتێك زانی من خەڵكی كوردستانم، شاگەشكە بوو، بەر لەوەی بە سەر پردی لڤێنەوە یەكتری جێبهێڵین؛ گوتی :
ئەگەر بوارت هەبوایە، زۆرم پێم خۆش دەبوو، پێش ئەم ئێوارەیە لە هۆتێل لاپڵاند چاوم پێت بكەوتایە تا یادوەرییەكی ساتی گەنجایەتی خۆم كە پێوەندی بە شاری كەركووكی كوردستانەوە هەیە، بۆ تۆی بگێڕمەوە..
منیش پێم گوت:
+ بە خۆشحاڵییەوە، ڕەگێكم لە دایكانەوە دەچێتەوە سەر كەركووك، ئەو شارە لە دڵمدا ڕەونەقێكی گڕدارانەی وای هەیە، هەرگیز پایز دەستی پێی ناگات.
كاتێك لەسەر زاری گۆن، ناوی كەركووكم گوێ لێ بوو، بەشێوەیەك ئەو خاتوونە لە ناو ڕۆحمدا جێگیر بوو، هەر خوا خوام بوو خولەكێك زووتر عەسر دابێت و بڕۆم تا گوێ لە گەشانەوەی پشكۆی سەربوردەیەكی نوێی كەركووك بگرم، هەر كاتێك ناوی كەركووك هاتبێت، وەك چۆن پۆلێك باڵندە بە بیستنی دەنگی سەرقافڵەكەیان پێكەوە بفڕن، زۆربەی بیرەوەرییەكانم بەرەو ئاسۆ لە شەقەی باڵیان داوە و فڕیون.
بە هۆی كەركووكەوە، (نازم گزار)ی بەعسی، بە تیغی مشارە كارەباییەكەی دەستی، تیغی ئەو مشارەی كە لە سەربڕینی كۆترەكانی ئاشتی و هەڵۆكانی ئازادیدا جێی شانازی بەعسییەكان بووە، بەو تیغەوە (ئەوڕەحمانی نفووس)ی باپیرەمی هەپروون بە هەپروون كرد بوو، لە ناو سندووقی سیپە چای خستبوو، سندووقەكەشی لە پشتەوەی كۆشكی نیهایەت ڕەوانەی گەرووی ڕووباری دیجلە كردبوو، تا ئێستەش باپیرەم گۆڕغەریبە.
پێشتر نازم گزار ئەو هەواڵەی پێ گەیشتبوو كە ئەوڕەحمانی نفووس سەروەختێك لەسەر داوای (بارزانی نەمر) بەڕێوەبەری نفووسی كەركووك بووە، ساڵی 1960 باپیرم وەك گەڕیدەیەك بە ڕیكۆردەرێكەوە بە ناو كووچە و كۆڵانە تەنگەكانی ئەو شارەدا گەڕاوە, هەموو ئەو خێزانە كوردانەی بۆ سەر بنەچەی ڕەسەنی خۆیان گێڕابووەوە كە لە سەرژمێرییەكەی ساڵی 1957دا لە لایەن فەرمانبەرە عەرەب و توركمانەكانی ئەو شارەوە، بە ساختەوە بنەچەی ڕەسەنی سەدان كوردیان بەسەر فۆرمی ناونووسییەوە بۆ سەر بنەچەی عارەبی حەدیدی و عەشیرەتەكانی تری دەوربەری حەویجە گۆڕیبوو، لە وەردیانەكانی زیندانەوە بیستمانەوە كە لە تۆڵەی ئەو كارەدا نازم گزار بە باپیرمی گوتووە ((بنەچەی چەند كوردت بۆ سەر كەركووك گێڕاوەتەوە، دەتكەم بەوەندە پارچەوە.))
ئاخۆ لای ئەم خاتوونە نەرویجییەش، چ سوورە خەمێكی تراجیدی لەسەر كەركووك هەبێت، خۆ تا ئێستەش كە گوێبیستی زریكەی هەر درەختێكی ئەم باكوری سویدە دەبم، لەوە دڵنیام كە بە دیتنی تابووتە دارینەكەی كۆشكی نیهایەتەوە، لە هەموو دنیادا وا درەختەكان بۆ جەستەی هەنجنكراوی ئەوڕەحمانەكانی كوردستان دەزریكێنن.
لەو عەسرەدا دەرفەتێكی گونجاوم بۆ ڕەخسا، چونكە (خاتوو ئەنجیلیكا) كە (ئەسیستانت)ی پشتیوانی كوڕم بوو، ماوەی سێ سەعاتێك لای پشتیوان دەمایەوە، كاتێك ئەویش هات، ئیتر بە پەلە خۆم گەیاندە (كافتیریاكەی لاپڵاند) و لەوێ خاتوو گۆنم بینی، وا دیار بوو ئەویش بە تامەزرۆییەوە چاوەڕێی دەكردم، بە دەم قاوە خواردنەوەیەكی تاڵەوە، هەنگوینی خۆشەویستی خۆی لەگەڵ سەردار ناوێكدا بە شیرینییەوە بۆ ڕۆكردم، شانەی ئەو بەسەرهاتەی 43 ساڵێك لەمەوبەر هێشتا پڕی هەنگوین بووە، بە تامی گێڕانەوەكەیەوە هەستم سڕ بوو.
باوكە بەریتانییەكەی گۆن لە (كۆمپانیای نەوتی كەركووك) ئەندازیار بووە، ئەو كات گۆن تەمەنی 24 ساڵێك بووە، لە دایكە نەرویجییەكەی بێزار بووە و بەرەو لای باوكی سەفەری كردووە، ماوەیەك لە كەركووك نیشتەجێ بووە، لەوێ كوڕە كوردێكی باڵابەرزی وەك شۆڕەسواری خەونەكانیی بە ناوی (سەردار)ەوە ناسیوە، سەردار بە چوار زمانی ئینگلیزی و عارەبی و توركمانی و كوردی قسەی كردووە، لە كۆمپانیایەكەدا لە تەك باوكی گۆندا بە كارمەند دامەزرێنراوە، بە ئەمانەتەوە كاری وەرگێڕیی بۆ كردوون، ماوەیەك بەسەر ئەو یەكترناسینەیاندا تێپەڕیوە، ئەوجا لەژێر نەرمەبارانی ئێوارەیەكی بەهاردا، سەردار نامەیەكی پڕ سۆز و ئەوینداری بە گۆن داوە، لە پاشی ئەو نامەیەوە حەز و ئارەزووی بۆ ئامێزی سەردار جووڵاوەتەوە، گوڵە شەوبۆی دڵداریی لە سەردار وەرگرتووە و بەو پێوەندییە ڕازی بووە، پێكەوە چوونەتە (سینەما ئەتڵەس) و لە تاریكایی سووچێكی هۆڵەكەدا دەستیان لە دەستی یەكتر ئاڵاندووە، دواتر شەوێكیان لە ناو باخچەیەكدا و لە پاش گۆڕینەوەی ڕاز و نیاز یەكتریان ڕاموسیوە و تا كازێوە لێویان خستووەتە سەر لێوی یەكتر، كەچی دواتر ئەمنەكانی سەر بە (هەیئەی ئەمنی كەركووك) بە باوكی گۆنیان گوتووە ((بە تۆمەتی هەوڵدانی بۆ فڕاندنتان سەردارمان گرتووە.!))
تا ئێستەشی لەگەڵدا بێت كەس سەرداری نەبینیوەتەوە.
لەو دانیشتنەماندا لە گۆنم پرسی
+ ئایا لەو قەناعەتەدا بوویت سەردارێك كە بە دەوری ڕۆشنایی تۆدا وەك پەپوولە سووڕاوەتەوە، كاری لەو شێوەیەی ئەنجام بدایە.؟
پاش دڵپڕبوونی (گۆن) لە گریان و دوای بێدەنگییەك؛ ئینجا بەوپەڕی نەزاكەت و متمانە بەخۆكردنەوە گوتی:
- نەخێر، چونكە سەردار نەرمترین و سپیترین پیاوی ڕۆمانسییەتی ئەو سەردەمە بوو كە لە هەموو ژیانمدا بۆ یەكەم جار و دوایەمین جار بوو پیاوی وا مەرد بناسم، ئەو بە شەرەفێكی بەرزەوە منی خۆش دەویست و بە ڕاستی عاشقم بوو، موگناتیسێك بوو، هەرچی سۆز و حەزی مێینەیی منە؛ هەر هەموویانی بەرەو خۆی ڕادەكێشا، هەرگیز لە كەسی وادا ڕەفتاری نمەك بە حەرامی ناوەشێتەوە، سەردار كاریزما بوو، ئەوەش دەزانم هەتا ئەمڕۆشی لەگەڵدا بێت، هەر بە هۆی چاوچنۆكی و دەسەڵاتی ڕەها و لەعنەتی نەوتەوە، ئاژاوەیەك باڵی بەسەر كەركووكییەكاندا كێشاوە، ئەو ئاژاوەیە یان ئەو بەرخودانە یان ئەو شۆڕشە هەرچی ناو دەنێیت، سەرداریشی لوول دا، پیاوانی سەر بە ئەمنی كەركووك بەر لە پشكوتن و هەر بە خونچەیی ئەوینە ناسكەكەی منیان ڕووشان، زامێكی گەلێك قورس بوو كە لەسەر دڵم بەجێما، ساڵانێكی زۆر لە باوكیشم زویر بووم، باوكم پەسنی قاقای پێكەنینە عەبووسەكانی داڵ بە ناوچەوانەكانی ئەو ڕژێمە داپڵۆسێنەرەی عێراقی دەكرد، نە ڕێزی دەگرت لە ئازار و گریانی پڕ بەرائەتی قوربانییەكانی كەركووك، نە لە هەستە ڕۆمانسییەكانی سەردار تێدەگەیشت، لە كاتێكدا دڵنیا بوو لەوەی ئەگەر سەردار سەرەونگوون نەكرایە، لەبەر كەنارێكی ئارامدا من و كیژەكەم ئاسوودەتر دەبووین، باوكم دەیتوانی بەرگری لە خۆشەویستەكەم بكات و نەیكرد.
لە پاش ئەو دانیشتنەمانەوە و دوای ڕاڤەكردنەوەی غوربەتەكانم لەگەڵ ئەم خاتوونەدا، ئیتر هەفتەیەك پاشتریش، ڕۆژانە من و پشتیوان و گۆن و سەگەكەی، بە ناو دارستانەكەدا دەگەڕاین و لە سەردانی ڕەناڵەیی پێشەنگای شێوەكاری و لە گوێگرتنمان بۆ ئاهەنگی موزیك و لە دیدەنی شوێنە كولتوورییەكانی لوكسیلادا بە یەكتر شاد دەبووین، بە بەردەوامی شفرە نهێنییەكانی بەسەرهات و جێژوانەكانی خۆی و سەرداری بۆم شی دەكردنەوە، هێشتا بە كوڵەوە دڵی بۆ سەرداری ونبوو لێی دەدا، ڕەنگە ئەوەش وای لێ كردبێت هەنگاوەكانی داهاتووی لە ژیاندا خاوو خلیچكانە نابێت، لە دوا ساتی یەكتر بینینماندا گۆن پێی گوتم:
وادەی نەشتەرگەریم نزیك بووەتەوە، سبەی بەرەو (ئۆسلۆ) سەفەر دەكەم.
گۆن شێرپەنجەی هەبوو، وەك بۆمی باس كرد، ماوەی ئەم 10 ساڵەی دوایی، زیاتر لە هەشت جار نەشتەرگەرییان بۆ ئەنجام دابوو، شێرپەنجە وەك ئەنیمیا بە ناو هەموو دەمارەكانی گیانیدا تەشەنەی سەندبوو.
دیسان هەڵیدایە و گوتی:
- بە ئەمانەتەوە تووشا لای تۆ بەجێدەهێڵم، وەسێتنامەیەكم نووسیوە، لە (نەرویج) خانووەكەم بە میرات بۆ (ڕەهێڵ)ی كچم جێ بمێنێت، بەو مەرجەی ئاگاداری تووشا بێت، بۆیە بە دڵنیاییەوە پێت دەڵێم؛ چ بە هاتنەوەم یان نەگەڕانەوەم، ڕەهێڵ هەر دێتە لات و تووشات لێ وەردەگرێت، لەم چەند ڕۆژەدا كە هاتوچۆی لای ئێوەم كردووە، دەبینم تووشا بە بینینی تۆ و كوڕەكەت هەست بە ئارامییەكی زۆر دەكات، ئێوە میهرەبانن، بۆنی سەردارتان لێ دێت، لەم هەفتەیەدا جوانترین ساتەوەختەكانی ژیانی ئەمدواییانەی تەمەنم بەسەر بردن، چونكە توانیومە بەسەرهاتەكانی خۆم و سەردار كەركووكی بۆ هاوشارییەكیی بگێڕمەوە، ماوەیەكی زۆر بوو ئەو یادانە لە سنگمدا قەتیس مابوون، بە گێڕانەوەیان هەست دەكەم ئێستە هەناسەكانم سافتر بوون.
تووشا لە دووری گۆن، دوو شەوێك لە ماڵمان مایەوە، گوێی لە دەنگی تەپەی پێی هەر ڕێبوارێك بوایە یان دەنگی هەر ئۆتۆمبێلێكی گوێبیست بوایە، بە لێواری پەنجەرەكەوە هەردوو لاقی پێشەوەی هەڵدەخست و تەماشای دەرەوەی دەكرد، تا ڕۆژێكیان ڕەهێڵ هات و پاش یەكتر ناسین، زۆر بە گەرمی سوپاسی كردم و تووشای لەگەڵ خۆی بردەوە، ئیتر ئەو هاوینە تێپەڕی، نە خاتوو گۆن.. نە تووشا.. نە ڕەهێڵ؛ هیچ دەنگ و هەواڵێكیان نەما، لە ڕۆژێكی سارد و تووشی زستان، لە ناو سەنترومی لوكسیلا، بە ڕێكەوت چاوم بە ڕەهێڵ كەوت و هەواڵی دایكی و تووشام لێ پرسییەوە، بە خەمبارییەوە پێی گوتم:
هەردووكیان چوونەتە دیداری باوكم.
لەو كاتەدا گوێبیستی هاوارێكی سەردار بووم، لە ئاسمانەوە دەهاتە پەنا گوێم، بۆیە بە ڕەهێڵم گوت:
+ باوكت؛ لە كوێیە!؟
گوتی:
ئێستە.. سەرداری باوكم لەگەڵ دایكمە، پێكەوە چوونەتە ناو قۆزاخەی پارادایسەوە.
((ئەم گێڕانەوەیە، بەسەرهاتێكی ڕاستەقینەیە و ساڵی 2016 لە شاری لوكسیلای باكوری سوید ڕووی داوە، دواتر پوختەی بەسەرهاتەكەم لە ساڵی 2019 بە زمانی سویدی نووسییەوە، خاتوو ماربرێتی مامۆستام لە قوتابخانەی فێربوونی زمان لە شاری سوندسڤال، لەبارەی نووسینەكەم و گفتوگۆكردن لەسەر بەسەرهاتەكە؛ دانیشتنێكی تایبەتی لە بیبلۆتێك ساز دا، بە ئومێدەوە بوو لیژنەی تایبەت بە هەڵبژاردنی بابەتەكانی فێربوونی زمانی سویدی، لەم بەسەرهاتە سوود وەربگرن، لە كتێبێكی تایبەت بە فێركردنی زماندا وەك تێكست جێی بكەنەوە، منیش داوای وێنەیەكی ئەو كاتەی گۆنم لە ڕەهێڵ كرد، كاتێك گۆن ساڵی 1976 لە كەركووك بووە، وێنەكەی دایكی ڕەهێڵم بە بۆیەی ئاوی داڕشتووەتەوە، كەڤاڵێكی تریشم هەر بە بۆیەی ئاوی داڕشتەوە كە گوزارشتە لە ڕۆخی ئەو جۆگەیەی لە دارستانەكەدا بۆ یەكەمین جار خاتوو گۆنم تێدا ناسی.))